CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

1923 yılında cumhuriyetle birlikte doğan ve gelişerek günümüze değin süren edebiyat akımı.

Cumhuriyet dönemi edebiyatı; konu, dil, biçim açısından kaynağını Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran düşünceden; yani Atatürk düşüncesinden alır. Bu dönem yazarları, yapıtlarını Osmanlıca yerine Türkçe yazdılar. Şiirde aruz ölçüsü yerine hece ölçüsü kullandılar, ilerleyen yıllarda da ölçüsüz (serbest ölçü) şiirler yazdılar. Anlatımda süsten, yapaylıktan uzaklaşıp duruluğa ve yalınlığa yöneldiler. Bütün edebî türlerde sanatçılar, Anadolu insanının sorunlarına eğilmiş, köy ve kent yaşamları arasındaki uçurumu eserlerinde ele almışlardır. Anlatım türlerinden deneme, eleştiri, yaşam öyküsü gibi yeni türlerde yapıtlar verdiler. Anlayış olarak genel anlamda toplumcu bir yaklaşım sergilediler. Gerçekçi bir tutumla toplumsal konulara, köy sorunlarına el attılar.

1940′lı yıllarda özellikle I. Yeni şairlerinin öncülüğünü yaptığı, şiirde kuralların yıkımı anlayışı yaygınken 1950′li yıllarda sembollerle, çağrışımsal ve kapalı anlatımla etkili olan bir şiir hareketi göze çarpar. Bu şiirin öncüleri de II. Yeni olarak bilinen topluluktur.

Öykü ve romanda da bireyin ve toplumun sorunlarını gözlemleyerek gerçekçi bir anlatımla sergilemek esas alınmıştır. Yalnızca öyküleme değil; irdeleme yoluna gidilmiştir.

Tiyatroda da toplumsal değişimler, kişiler arası farklılıklar, politik sorunlar, bireysel özlemler konu edinilmiştir. Düşünce ve inceleme yazılarında özellikle 1940-1960 yılları önemli dönemlerdir. Gazete ve dergilerin sayılarının artması deneme, eleştiri, makale, söyleşi, fıkra gibi türlerin ve dolayısıyla yazar sayısının da artmasına neden olmuştur. Düşünsel yazılar bu konuda bir usta olan Nurullah Ataç’la başlamıştır. Özellikle dile gösterdiği özen, okurla kurduğu sıcak, samimî iletişim bu alanda dikkate değerdir.

Cumhuriyet döneminin çığır açan şair ve yazarlarından en önde gelenler şunlardır:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Kutsi Tecer, Necemeddin Halil Onan, Ömer Bedrettin Uşaklı, Kemaleddin Kamu, Abdülhak Şinasi Hisar, Yaşar Nabi Nayır, Ziya Osman Saba, Ahmet Muhip Dıranas, Vasfi Mahir Kocatürk, Cahit Sıtkı Tarancı, Orhan Veli Kanık, Behçet Kemal Çağlar, Sait Faik Abasıyanık ve günümüzün yaşayan bütün başarılı yazar ve şairleri.